۱۷ مرداد، روز خبرنگار در ایران، در حالی فرا می رسد که هنوز شمار زیادی از روزنامه نگاران، زندانی یا با قید وثیقه آزاد هستند و از سوی دیگر پرونده آن دسته از روزنامه نگارانی که در شرایط مبهم جان باخته‌اند، همچنان بی فرجام است.

بعد از انتخابات جنجال برانگیز ریاست جمهوری ایران در خرداد ۱۳۸۸، دستگیری روزنامه نگاران در ایران افزایش یافته، هرچند مقام های رسمی جمهوری اسلامی، تا کنون نپذیرفته اند که کسانی را صرفا به علت روزنامه نگاری زندانی کرده اند.

محمد جواد لاریجانی دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضاییه و محمود احمدی نژاد رییس جمهور ایران، پیشتر در مصاحبه های خود با رسانه های داخلی و بین المللی مدعی شده اند که در ایران هیچ روزنامه نگاری به جرم ابراز عقیده در زندان نیست.

روزنامه نگارانی که جان باختند

بسیاری از روزنامه نگاران ایرانی همانند شهروندان معمولی در راهپیمایی های اعتراضی پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ در خیابان حضور پیدا کردند که از میان آنها، روزنامه نگاری به نام علیرضا افتخاری در اثر ضربات باتوم بر سرش و خون ریزی مغزی، کشته شد.

در حالی که گزارشگران بدون مرز رسما کشته شدن این خبرنگار جوان ابرار اقتصادی را در جریان راهپیمایی اعتراضی روز ۲۵ خرداد مورد تایید قرار داده، اما مقامات رسمی جمهوری اسلامی در مورد علت و چگونگیِ جان باختن این روزنامه نگار توضیحی نداده اند.

هدی صابر همکار مجله توقیف شده‌ ایران فردا یکی دیگر از فعالان رسانه ای ایران بود که او نیز در دوره پس از انتخابات، در زندان اوین جان باخت.

آقای صابر پس از انتخابات جنجال برانگیز ریاست جمهوری ایران زندانی شده بود. وی پس از آنکه خبر کشته شدن هاله سحابی را در زندان شنید، در اعتراض به این اتفاق دست به اعتصاب غذا زد و در جریان همین اعتصاب غذا جانش را از دست داد.

هاله سحابی، فعال حقوق بشر، در خرداد سال ۱۳۹۰ و در مراسم خاکسپاری پدرش عزت الله سحابی، در پی درگیری با ماموران امنیتی جان باخت.

سیامک پورزند یکی از روزنامه نگاران پیشکسوت ایرانی، از دیگر کسانی بود که پس از انتخابات ریاست جمهوری، زندگی اش به نوع دیگری با مرگ گره خورد. او در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۰ با پرتاب کردن خودش از بالکن خانه شان در طبقه ششم آپارتمانی در تهران به زندگی خود پایان داد. گزارشگران بدون مرز مقامات ایران را مسئول مرگ سیامک پورزند دانسته است.

آقای پورزند در سال ۱۳۷۹ بازداشت و به ۱۱ سال زندان محکوم شده بود، ده سال پایانی زندگی اش را در زندان، بیمارستان یا تحت نظارت وزارت اطلاعات سپری کرد و هرگز اجازه نیافت تا از کشور خارج شود و به خانواده اش که بیرون ایران زندگی می کردند بپیوندد.

روزنامه نگارانی که در زندان پیر می شوند

در حال حاضر بیش از ۲۰ نفر از روزنامه نگاران منتقد و شناخته شده ساکن تهران در زندان های اوین و رجایی شهر کرج به سر می برند، اما آمار دقیقی از شمار روزنامه نگاران محلی که در شهرستان ها زندانی هستند در اختیار نیست.

مسعود باستانی روزنامه نگار ۳۲ ساله را شاید بتوان از جمله جوان ترین روزنامه نگارهای زندانی دانست که تاکنون نه تنها از امکان مرخصی بهره ای نبرده، بلکه در خرداد ماه سال جاری "مهسا امر آبادی" همسر وی که او نیز روزنامه نگار است روانه زندان شد.

علی ملیحی، عدنان حسن پور، رضا انصاری راد، رحمان بوذری، فرشاد قربان پور و مزدک علی نظری از جمله روزنامه نگارانی هستند که روزهای جوانی خود را در زندان می گذرانند.

کیوان صمیمی، محمد صدیق کبودوند و علیرضا رجایی، از دیگر روزنامه نگارانی هستند که در دوره بعد از انتخابات بازداشت شده و هنوز در تهران زندانی هستند.

علاوه بر روزنامه نگاران تهرانی، اسامی بسیاری از همکاران شهرستانی هم در گزارش های نهادهای حامی مطبوعات آمده است. علی مصلحی، آرش سقر و سعید متین پور از این جمله اند. آقای متین پور، از سال ۱۳۸۶ تا کنون زندانی بوده است.

برخی از روزنامه نگاران زندانی به طور مشخص در پرونده محکومیت خود، اتهام توهین به آیت الله علی خامنه ای رهبری جمهوری اسلامی و توهین به محمود احمدی نژاد رییس دهمین دولت ایران را دارند.

عیسی سحرخیز و احمد زیدآبادی از جمله فعالان مطبوعاتی ایران هستند که در حکم قضایی آنها توهین به رهبری جمهوری اسلامی و ولایت فقیه قید شده است.

حشمت الله طبرزدی یکی دیگر از روزنامه نگاران است که در پرونده او نیز اتهام توهین به رهبری وجود دارد.

بهمن احمدی امویی اما روزنامه نگار و نویسنده ای است که در حکم او توهین به احمدی نژاد به عنوان یکی از جرایمش ذکر شده است. او در ۳۰ خرداد ۱۳۸۸ همزمان با برگزاری راهپیمایی مسالمت آمیز معترضان بازداشت شد و در حال حاضرنیز به زندان رجایی شهر کرج تبعید شده است.

یک روزنامه نگار زندانی دیگر، سیامک قادری خبرنگار خبرگزاری دولتی ایرنا است که پس از انتخابات دستگیر شده و تا کنون بدون حتی یک روز مرخصی در زندان به سر می برد. او در وبلاگی به نام "ایرنای ما" اخبار اعتراضی مربوط به انتخابات را منتشر می کرد.

محمد داوری و مهدی محمودیان دو روزنامه نگاری هستند که هر دوی آنها به جرم اطلاع رسانی در مورد بازداشتگاه کهریزک، بازداشت و روانه زندان شدند. محمد داوری تاکنون به مرخصی نیامده است.

روزنامه نگارانی که به قید وثیقه آزاد هستند

شمار زیادی از روزنامه نگاران در بزنگاه های مختلف سیاسی و اجتماعی در ایران دستگیر و سپس با قید وثیقه آزاد شده اند.

وقتی روزنامه نگاری که به قید وثیقه آزاد می شود ایران را ترک می کند، همواره دچار این نگرانی است که دستگاه قضایی وثیقه او را به اجرا بگذارد. یک نمونه اخیر این اقدام، پس از خروج عبد الرضا تاجیک روزنامه نگار منتقد رخ داده است.

وقتی آقای تاجیک به قید وثیقه آزاد شد، ایران را ترک کرد. اما قوه قضاییه ایران بلافاصله وثیقه ی ۵۰۰ میلیون تومانی او را توقیف کرد و به این طریق خانواده وی در داخل ایران مجبور شدند این مبلغ را به دستگاه قضایی کشور پرداخت کنند.

ژیلا بنی یعقوب، مرضیه رسولی، پرستو دوکوهکی، سهام بورقانی، اعظم ویسمه، ریحانه طباطبایی، نفیسه زارع کهن، کیوان مهرگان، هنگامه شهیدی، شیوا نظر آهاری، از دیگر روزنامه نگارانی از روزنامه نگاران محسوب می شوند که پس از انتخابات دستگیر شده و این روزها با قید وثیقه یا کفالت بیرون از زندان هستند.